Cỏ VETIVER – giải pháp xử lý ô nhiễm đơn giản, rẻ tiền và hiệu quả
ĐÔI NÉT VỀ CỎ VETIVER
Cỏ Vetiver là một loại thực vật có bộ rễ rất phát triển, mọc rất nhanh và ăn rất sâu, bám chắc vào trong lòng đất. Chúng có đặc tính là chịu hạn và chịu nước rất tốt, đặc biệt là chúng có thể sống và sinh trưởng được trong vùng ngập nước có mức độ ô nhiễm cao.
Rễ của chúng có thể ăn sâu vào trong lòng đất tới 3,6m trên nền đất tốt. Bộ rễ rất lớn và dài chính là điều kiện tốt cho sự phát triển và sinh trưởng của các loài vi khuẩn và nấm, giúp cho quá trình phân hủy và hấp thụ các chất hữu cơ, Nitơ, phốt pho, kim loại nặng… Thân cỏ Vetiver mọc thẳng đứng, rất cứng, có thể đạt tới 3 m chiều cao, nếu trồng dày thì chúng tạo thành hàng rào sống, kín nhưng vẫn thoáng, khiến nước chảy chậm lại và hoạt động như một màng lọc, giữ lại bùn đất.
Cỏ Vetiver có thể được ứng dụng trong nhiều mục đích như: chống sạt lở các công trình giao thông, xây dựng; giảm nhẹ thiên tai, bảo vệ cơ sở hạ tầng…, đặc biệt là cỏ Vetiver được sử dụng trong việc xử lý ô nhiễm đất, xử lý nước thải và bảo vệ môi trường.
ỨNG DỤNG CỦA CỎ VETIVER TRONG XỬ LÝ NƯỚC THẢI, BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Ứng dụng tại các nước trên thế giới
Sử dụng cỏ Vetiver trong xử lý nước thải sinh hoạt và nước thải nhiễm chất hữu cơ cao: Năm 1996, tại Ôxtrâylia, cỏ Vetiver lần đầu tiên được dùng để xử lý chất thải từ các nhà vệ sinh. Qua thực nghiệm cho thấy, 100 khóm cỏ Vetiver trên một diện tích khoảng 50 m2 có thể đủ để phân hủy hết lượng nước thải từ một khu vệ sinh ở một công viên. Cũng tại đây, người ta đã xử lý rất hiệu quả khối lượng lớn nước bằng cỏ Vetiver, tới 1,4 triệu lít nước thải/ngày tại một nhà máy chế biến lương thực và 1,5 triệu lít nước thải/ngày tại một lò mổ sản xuất thịt bò.
- Xử lý nước rỉ từ bãi rác: Nước rỉ từ bãi chôn lấp rác thường có mức độ ô nhiễm chất hữu cơ và kim loại nặng rất cao. Ở Ôxtrâylia và Trung Quốc đã giải quyết vấn đề này bằng cách trồng cỏ Vetiver trên các bãi rác và lấy luôn nước thải thấm rỉ để tưới. Kết quả thu được tốt tới mức đáng ngạc nhiên, mức độ ô nhiễm giảm hẳn trong khi cỏ Vetiver phát triển tốt.
- Xử lý nước thải chăn nuôi: Trung Quốc là nước nuôi nhiều lợn nhất trên thế giới. Năm 1998, chỉ riêng tỉnh Quảng Đông có tới 1.600 trại nuôi lợn, trong đó hơn 130 trại sản xuất hơn 10.000/trại con Lợn thịt mỗi năm. Mỗi trại lợn này xả ra 100 – 150 tấn chất thải mỗi ngày, kể cả phân lợn tập trung từ các lò mổ, chứa rất nhiều chất hữu cơ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Xử lý nước thải ở các trại lợn là một trong những vấn đề bức xúc nhất ở những khu vực đông dân cư tại đất nước này. Vấn đề đã được giải quyết bằng việc sử dụng cỏ vetiver tạo ra các vùng đất ngập nước, chất thải được phân hủy phần lớn tại các đồng cỏ ngập nước này và chất lượng môi trường đã được cải thiện.
- Chặn giữ bùn đất và các hóa chất nông nghiệp bị rửa trôi từ đồng ruộng: Ở Thái Lan, một số thí nghiệm tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoàng gia Huai Sai (tỉnh Phetchaburi) cho thấy, cỏ Vetiver trồng thành nhiều hàng theo đường đồng mức trên đất dốc có tác dụng như một đập nước sống.
- Hấp thụ kim loại nặng và các chất ô nhiễm khác: Cỏ Vetiver có khả năng hấp thụ nhanh chóng các kim loại nặng và các chất dinh dưỡng khác trong nước và có thể chịu được những chất này dù ở hàm lượng rất cao. Tuy hàm lượng những chất này trong cỏ Vetiver nhiều khi không cao như ở một số giống cây siêu tích tụ khác, nhưng do nó phát triển rất nhanh và cho năng suất rất cao nên cỏ Vetiver có thể hấp thụ một lượng chất dinh dưỡng và kim loại nặng lớn hơn nhiều so với phần lớn các giống cây siêu tích tụ khác. Sự phân bố kim loại nặng trong cỏ Vetiver có thể chia làm 3 nhóm: Rất ít As, Cd, Cr và Hg do rễ hấp thụ được chuyển lên thân lá (1 – 5 ); Một lượng vừa phải Cu, Pb, Ni và Se do rễ hấp thụ được chuyển lên thân lá (16 – 33 ) và Zn được phân bố đồng đều ở thân lá và rễ (40 ).
Ứng dụng cỏ Vetiver tại Việt Nam
Cỏ Vetiver mặc dù được du nhập vào Việt Nam từ năm 1999 nhưng chủ yếu được trồng để lấy tinh dầu. Gần đây, loài cỏ này đã được nghiên cứu, thử nghiệm và trồng ở nhiều nơi với các mục đích khác nhau như: Làm sạch nước trong đầm hồ chăn nuôi cá ở đồng bằng sông Cửu Long, xử lý nước thải Nhà máy giấy ở Bắc Ninh, xử lý nước thải nhà máy Phân đạm Hà Bắc… Tuy nhiên, cỏ Vetiver cũng chưa dành được sự quan tâm nhiều dù rằng đây là giải pháp xử lý ô nhiễm đơn giản, hiệu quả và rất rẻ tiền.
Công ty Đầu tư phát triển Thiên An là một trong những đơn vị rất có uy tín trong việc cung cấp và chuyển giao công nghệ trồng và chăm sóc cây cỏ Vetiver. Hiện nay, Công ty đang triển khai các dự án chống xói mòn bề mặt taluy nền đường Hồ Chí Minh, trồng cỏ chống sa mạc hóa tại Quảng Bình và cải tạo phục hồi đất mỏ tại Quảng Ninh…
Nhìn thấy được hiệu quả của việc ứng dụng phương pháp xử lý ô nhiễm bằng cỏ Vetiver, Trung tâm Tư vấn và Công nghệ môi trường (Tổng cục Môi trường) phối hợp cùng với Công ty
Đầu tư phát triển Thiên An, đưa cây cỏ Vetiver vào xử lý nước thải chăn nuôi tại thôn 1, xã Ngọc Lũ (Bình Lục – Hà Nam), là một vùng đang gây ô nhiễm nặng do mật độ chăn nuôi hộ gia đình rất cao. Thành công của việc ứng dụng phương pháp này sẽ cung cấp được một giải pháp xử lý ô nhiễm đơn giản, rẻ tiền cho những hộ chăn nuôi trên toàn quốc, góp phần to lớn trong công tác bảo vệ môi trường tại Việt Nam.
